Đội tuyển bóng đá Bồ Đào Nha: Lịch sử nhà cựu vô địch Euro

- Thứ Ba, 16/04/2024, 19:30
Theo dõi SABAVN trên google-news-text

Từ sau chức vô địch Euro 2016, đội tuyển bóng đá Bồ Đào Nha không có thành tích tốt ở các giải đấu lớn gần đây. Tiến đến Euro 2024, đội bóng này chắc chắn sẽ quyết tâm thay đổi điều đó. Trong bài biết này, hãy cùng SABAVN tìm hiểu về lịch sử phát triển của ĐT Bồ Đào Nha và cơ hội của đội bóng ở giải vô địch châu Âu 2024.

Lịch sử phát triển của đội tuyển bóng đá Bồ Đào Nha 

Giai đoạn 1930 - 1950

Đội tuyển bóng đá quốc gia Bồ Đào Nha đại diện cho Bồ Đào Nha tham dự các giải bóng đá nam quốc tế từ năm 1921 và được quản lý bởi Liên đoàn bóng đá của đất nước này (FPF). Họ không được mời tham dự World Cup 1930 và sau đó thất bại ở vòng loại World Cup 1934, để thua ĐT Tây Ban Nha với tổng tỷ số 1-11 sau 2 lượt trận.

Tại vòng loại World Cup 1938, đội tuyển Bồ Đào Nha đã gặp ĐT Thụy Sĩ trên một sân vận động trung lập ở thành phố Milan (Italia). "Selecao châu Âu" (Biệt danh của ĐT Bồ Đào Nha) để thua 1-2 và không thể giành quyền tham dự vòng chung kết.

Năm 1947, ĐT bóng đá Bồ Đào Nha thi đấu trận giao hữu với ĐT Anh và để thua 0-10. Đây vẫn là thất bại lớn nhất từ trước đến nay của họ.

ĐT Bồ Đào Nha gặp ĐT Anh năm 1947
ĐT Bồ Đào Nha gặp ĐT Anh năm 1947

Giai đoạn 1950 - 1960

Sau giải đấu năm 1938, World Cup không được tổ chức cho đến năm 1950 do Chiến tranh thế giới thứ 2. Tại vòng loại World Cup 1950, tuyển Bồ Đào Nha đã thi đấu 2 lượt trận với tuyển Tây Ban Nha. Họ để thua 1-5 ở lượt đi rồi sau đó hòa 2-2 ở trận lượt về và không đủ điều kiện dự vòng chung kết.

Sau đó, "Selecao châu Âu" được mời tham dự giải đấu thay thế cho Thổ Nhĩ Kỳ, đội đã rút khỏi giải. Tuy nhiên, đội bóng đã từ chối tham dự. 

Tại vòng loại World Cup 1954, họ chạm trán đội tuyển Áo. Trận lượt đi, Bồ Đào Nha để thua 1-9. Đến trận lượt về, 2 đội đã hòa nhau 0-0. Chung cuộc, "Selecao châu Âu" để thua với tổng tỷ số 1-9 sau 2 lượt trận.

Đến vòng loại World Cup 1958, ĐT Bồ Đào Nha nằm chung bảng đấu với Italia và Bắc Ireland. Sau cùng, họ đã về cuối. Tuy nhiên, hành trình khi đó đã chứng kiến "Selecao châu Âu" giành được thắng lợi đầu tiên ở vòng loại World Cup khi đánh bại Italia 3-0 trên sân nhà.

Năm 1960, Euro đã có lần đầu tiên được tổ chức. Ở vòng loại đầu tiên, Bồ Đào Nha đã giành chiến thắng trước Đông Đức với tổng tỷ số 5-2 sau 2 lượt trận. Đến giai đoạn tứ kết của vòng loại, "Selecao châu Âu" đã để thua Nam Tư với tỷ số 3-6 sau 2 lượt trận và không thể tham dự vòng chung kết.

Đến vòng loại World Cup 1962, đội bóng nằm chung bảng đấu với các ĐT Anh và Luxembourg. Sau cùng, họ kết thúc ở vị trí thứ 2 và không thể tham dự vòng chung kết. 

Tại Euro 1964, "Selecao châu Âu" đối đầu Bulgaria ở vòng loại. 2 đội hòa nhau 4-4 sau 2 lượt trận và có một trận đá lại ở một quốc gia trung lập. Tại sân vận động Olimpico ở thành phố Rome (Italia), họ đã để thua 0-1 trước Bulgaria. 

"Selecao châu Âu" thất bại ở vòng loại World Cup 1962
"Selecao châu Âu" thất bại ở vòng loại World Cup 1962

Giai đoạn 1960 - 1980

Đến World Cup 1966, ĐT Bồ Đào Nha nằm chung bảng với Tiệp Khắc, Romania và Thổ Nhĩ Kỳ ở vòng loại. Sau cùng, họ về nhất bảng và giành quyền tham dự vòng chung kết. Tại đây, "Selecao châu Âu" vào đến bán kết và để thua 1-2 trước tuyển Anh. Ở trận tranh hạng 3, họ cũng nhận thất bại với tỷ số 1-2 trước Liên Xô.

Sau đó, ĐT Bồ Đào Nha liên tiếp vắng mặt ở các giải đấu lớn cho đến Euro 1984. Ở vòng chung kết khi đó, họ được xếp vào bảng B cùng với Tây Ban Nha, Tây Đức và Romania. 

Trong 2 trận đầu tiên, “Selecao châu Âu” đã lần lượt hòa Tây Đức 1-1 và Tây Ban Nha 0-0. Sau đó, họ đã giành chiến thắng 1-0 trước Romania, đi tiếp với vị trí thứ 2. Ở bán kết, tuyển Bồ Đào Nha gặp tuyển Pháp và để thua 2-3 sau hiệp phụ. 

2 năm sau, “Selecao châu Âu” tham dự World Cup 1986. Tuy nhiên, họ đã bị loại sớm ở vòng bảng sau 1 chiến thắng và 2 thất bại.

Đội tuyển bóng đá Bồ Đào Nha tại World Cup 1966
Đội tuyển bóng đá Bồ Đào Nha tại World Cup 1966

Giai đoạn 1995 - 2006

Tại Euro 1996, đội tuyển bóng đá Bồ Đào Nha nằm ở bảng D cùng với các đội tuyển Croatia, Đan Mạch và Thổ Nhĩ Kỳ. Sau cùng, họ về nhất bảng đấu với 2 chiến thắng và 1 kết quả hòa. Ở vòng tứ kết, “Selecao châu Âu” đã để thua 0-1 trước tuyển Cộng hòa Séc.  

Sau đó, đội bóng không thể giành quyền tham dự World Cup 1998 trước khi góp mặt ở Euro 2000. Tại giải đấu đó, họ đã về nhất bảng A với 3 trận toàn thắng trước các đội tuyển Romania, Anh và Đức. 

Tuyển Bồ Đào Nha sau đó đánh bại Thổ Nhĩ Kỳ 2-0 ở tứ kết để gặp Pháp ở bán kết. Tại đây, bàn thắng vàng của cầu thủ Zinedine Zidane trong hiệp phụ cho tuyển Pháp đã khiến “Selecao châu Âu” bị loại khỏi giải đấu. Chung cuộc, họ thua 1-2.

Đến World Cup 2002, đội bóng nằm ở bảng D cùng với Hàn Quốc, Mỹ và Ba Lan. “Selecao châu Âu” được đánh giá là ứng viên hàng đầu cho ngôi vị nhất bảng. Tuy nhiên, họ sau cùng chỉ về đích ở vị trí thứ 3, bị loại khỏi giải.

Tại Euro 2004, "Selecao châu Âu" thi đấu với tư cách chủ nhà. Để chuẩn bị, Liên đoàn bóng đá Bồ Đào Nha đã ký hợp đồng với HLV Luiz Felipe Scolari để quản lý đội cho đến khi giải đấu kết thúc.

"Selecao châu Âu" thất bại trước Hy Lạp ở chung kết Euro 2004 
"Selecao châu Âu" thất bại trước Hy Lạp ở chung kết Euro 2004 

Đội chủ nhà có khởi đầu không tốt ở Euro 2004 khi thua ĐT Hy Lạp 1-2 ở ngày ra quân. Tuy nhiên, họ sau đó đã đánh bại Nga với tỷ số 2-0 và Tây Ban Nha 1-0 để giành ngôi nhất bảng A. 

Tứ kết chứng kiến “Selecao châu Âu” đánh bại tuyển Anh 6-5 ở loạt sút luân lưu. Trước đó, 2 đội đã hòa nhau 2-2 sau 120 phút thi đấu. Ở bán kết, Bồ Đào Nha đã vượt qua Hà Lan với tỷ số 2-1 để gặp lại Hy Lạp trong trận chung kết. Tuy vậy, họ đã một lần nữa nhận thất bại trước đối thủ khi để thua với tỷ số 0-1. 

Đến World Cup 2006, tuyển Bồ Đào Nha đã về nhất bảng D với thành tích toàn thắng, xếp trên lần lượt Mexico, Angola và Iran. Ở vòng 16 đội, “Selecao châu Âu” đã vượt qua Hà Lan 1-0. Sau đó, họ hạ ĐT Anh sau loạt sút luân lưu ở tứ kết để vào bán kết gặp tuyển Pháp. 

Tại đây, Bồ Đào Nha đã nhận thất bại với tỷ số 0-1. Cầu thủ Zinedine Zidane là người đã ghi bàn thắng duy nhất của trận đấu. Tiếp đó, họ đã thua 1-3 trước Đức ở trận tranh hạng 3.

Bồ Đào Nha vào đến bán kết World Cup 2006
Bồ Đào Nha vào đến bán kết World Cup 2006

Giai đoạn 2006 - 2014

Đến Euro 2008, Bồ Đào Nha vào tới tứ kết. Họ để thua ĐT Đức 2-3 và bị loại. Sau giải đấu, HLV Scolari đã chia tay đội tuyển để dẫn dắt câu lạc bộ Chelsea (Anh). Sau đó, nhà cầm quân Carlos Queiroz đã được bổ nhiệm làm HLV trưởng của “Selecao châu Âu”.

Dưới thời HLV Queiroz, đội bóng đã về thứ 2 ở vòng loại World Cup 2010. Sau đó, họ đã vượt qua Bosnia and Herzegovina ở vòng play-off để giành quyền tham dự vòng chung kết. Tại đây, “Selecao châu Âu” dừng bước ở vòng 16 đội, để thua ĐT Tây Ban Nha với tỷ số 0-1.

Tại Euro 2012, ĐT Bồ Đào Nha lúc này được dẫn dắt bởi HLV Paulo Bento đã vào đến bán kết. Đối thủ của họ là tuyển Tây Ban Nha. 2 đội đã hòa nhau với tỷ số 0-0 sau 120 phút thi đấu. Trên loạt sút luân lưu, tuyển Bồ Đào Nha đã để thua 2-4 và dừng bước. 

Tại vòng loại World Cup 2014, “Selecao châu Âu” đã đánh bại ĐT Thụy Điển 4-2 ở loạt trận play-off để góp mặt ở vòng chung kết. Những lá thăm đưa họ vào bảng G cùng với Đức, Mỹ và Ghana. Sau 3 trận, đội bóng này có được 4 điểm, về thứ 3 và bị loại.

HLV Paulo Bento
HLV Paulo Bento

Giai đoạn 2016 đến nay

Sau thất bại trước Albania ở vòng loại Euro 2016, HLV Paulo Bento đã bị sa thải. Ông được thay thế bởi HLV Fernando Santos vào tháng 09/2014. Sau khi giành quyền tham dự vòng chung kết, Bồ Đào Nha đã về thứ 3 ở bảng F. Tuy nhiên, họ đã tiến vào vòng loại trực tiếp với tư cách là một trong những đội hạng 3 có thành tích tốt nhất. 

Ở vòng 16 đội, “Selecao châu Âu” vượt qua ĐT Croatia 1-0 sau hiệp phụ. Đến tứ kết, họ đã đánh bại Ba Lan 5-3 trên loạt sút luân lưu. Trước đó, 2 đội đã hòa 1-1 sau 120 phút thi đấu.

Chiến thắng 2-0 trước Xứ Wales ở bán kết đã đưa ĐT Bồ Đào Nha vào chung kết gặp tuyển Pháp, chủ nhà của giải đấu. Tại đây, đội trưởng của đội là Cristiano Ronaldo đã gặp chấn thương và rời sân sớm. Tuy nhiên, bàn thắng ở hiệp phụ của cầu thủ vào sân thay người Eder đã mang về chức vô địch cho “Selecao châu Âu”.

Ronaldo và đồng đội vô địch Euro 2016
Ronaldo và đồng đội vô địch Euro 2016

Sau khi lên ngôi ở Euro 2016, Bồ Đào Nha đã tham dự FIFA Confederations Cup 2017 (Cúp Liên đoàn các châu lục 2017). Tại đây, họ đã để thua trước Chile trên loạt sút luân lưu ở bán kết. Đến trận tranh hạng 3, “Selecao châu Âu” đã đánh bại Mexico với tỷ số 2-1 sau hiệp phụ.

Đến World Cup 2018, đội tuyển bóng đá Bồ Đào Nha nằm ở bảng B cùng với các đội tuyển Tây Ban Nha, Iran và Morocco. Họ giành được 1 chiến thắng và 2 kết quả hòa, đi tiếp với vị trí nhì bảng. Đến vòng 16 đội, đội bóng đã để thua 1-2 trước ĐT Uruguay.

Sau World Cup, "Selecao châu Âu" đã giành được UEFA Nations League (Liên đoàn các quốc gia UEFA) mùa giải 2018/19. Khi đó, họ đã đánh bại ĐT Hà Lan với tỷ số 1-0 trong trận chung kết. 

Tương tự World Cup 2018, đội tuyển Bồ Đào Nha cũng bị loại ở vòng 16 đội tại Euro 2020, để thua 0-1 trước tuyển Bỉ. Đến World Cup 2022, họ dừng bước ở tứ kết trước Morocco dù là đội được đánh giá cao hơn. Khi đó, “Selecao châu Âu” đã nhận thất bại với tỷ số 0-1 trước đối thủ. 

Sau trận thua trước ĐT Morocco, HLV Fernando Santos đã bị sa thải. Đến ngày 09/01/2023, Roberto Martinez đã được công bố là HLV trưởng của đội bóng và ông sẽ dẫn dắt đội ở Euro 2024.

"Selecao châu Âu" để thua ĐT Morocco ở World Cup 2022
"Selecao châu Âu" để thua ĐT Morocco ở World Cup 2022

Các thành tích đội tuyển bóng đá Bồ Đào Nha đã đạt được

Giải vô địch bóng đá thế giới

Kỳ World Cup

Thành tích

Trận

Thắng

Hòa 

Thua

1930

Không vượt qua vòng loại

1934

1938

1950

1954

1958

1962

1966

Hạng 3

6

5

0

1

1970

Không vượt qua vòng loại

1074

1978

1982

1986

Vòng bảng

3

1

0

2

1990

Không vượt qua vòng loại

1994

1998

2002

Vòng bảng

3

1

0

2

2006

Hạng 4

7

4

1

2

2010

Vòng 16 đội

4

1

2

1

2014

Vòng bảng

3

1

1

1

2018

Vòng 16 đội

4

1

2

1

2022

Tứ kết

5

3

0

2

Tổng

 

35

17

6

12

Giải vô địch Châu Âu

Kỳ Euro

Thành tích

Trận

Thắng 

Hòa 

Thua

1960

Không vượt qua vòng loại

1964

1968

1972

1976

1980

1984

Bán kết

4

1

2

1

1988

Không vượt qua vòng loại

1992

1996

Tứ kết

4

2

1

1

2000

Bán kết

5

4

0

1

2004

Á quân

6

3

1

2

2008

Tứ kết

4

2

0

2

2012

Bán kết

5

3

1

1

2016

Vô địch

7

3

4

0

2020

Vòng 16 đội

4

1

1

2

2024

Đã góp mặt ở vòng bảng

Tổng

1 danh hiệu

39

19

10

10

UEFA Nations League (Liên đoàn các quốc gia UEFA)

Năm

Thành tích

Trận

Thắng 

Hòa 

Thua

2019

Vô địch

2

2

0

0

2021

Không vượt vượt vòng loại

2023

Tổng

1 danh hiệu 

2

2

0

0

Cúp Liên đoàn FIFA

Năm

Thành tích

Trận

Thắng 

Hòa 

Thua

1992

Không vượt qua vòng loại

1995

1997

1999

2001

2003

2005

2009

2013

2017

Hạng 3

5

3

2

0

Tổng

 

5

3

2

0

Đội hình hiện tại của đội Bồ Đào Nha tại Euro 2024 

Hiện tại, vẫn chưa có danh sách chính thức các cầu thủ sẽ cùng đội tuyển bóng đá Bồ Đào Nha tham dự Euro 2024. Sau đây, hãy cùng điểm qua danh sách những cái tên đã cùng “Selecao châu Âu” chinh chiến ở hành trình vòng loại của giải đấu - theo thông tin từ trang chủ của Liên đoàn bóng đá châu Âu (UEFA):

Thủ môn

STT

Tên

Năm sinh

Câu lạc bộ

1

Rui Patricio

1988

AS Roma

2

Jose Sa

1993

Wolves

3

Celton Biai

2000

Dordrecht

4

Diogo Costa

1999

Porto

5

Anthony Lopes

1990

Lyon

 

Hậu vệ

STT

Tên

Năm sinh

Câu lạc bộ

1

Tote Gomes

1999

Wolves

2

Nelson Semedo

1993

Wolves

3

Pepe

1983

Porto

4

Antonio Silva

2003

Benfica

5

Ruben Dias

1997

Man City

6

Diogo Leite

1999

Union Berlin

7

Raphael Guerreiro

1993

Bayern Munich

8

Goncalo Inacio

2001

Sporting Lisbon

9

Diogo Dalot

1999

Man United

10

Nuno Mendes

2002

Paris Saint-Germain


11


Joao Cancelo


1994

Barcelona 

(Cho mượn từ Man City)

 

Tiền vệ

STT

Tên

Năm sinh

Câu lạc bộ

1

Joao Palhinha

1995

Fulham

2

Bruno Fernandes

1994

Man United

3

Bernardo Silva

1994

Man City

4

Danilo

1991

Paris Saint-Germain

5

Joao Neves

2004

Benfica

6

Pedro Neto

2000

Wolves

7

Otavio

1995

Al-Nassr


8


Renato Sanches


1997

AS Roma 

(Cho mượn từ Paris Saint-Germain)

9

Joao Mario da Costa

1993

Benfica

10

Ruben Neves

1997

Al-Hilal

11

Matheus Nunes

1998

Man City

12

Vitinha

2000

Paris Saint-Germain

 

Tiền đạo

STT

Tên

Năm sinh

Câu lạc bộ

1

Cristiano Ronaldo

1985

Al-Nassr

2

Goncalo Ramos

2001

Paris Saint-Germain


3


Joao Felix


1999

Barcelona

(Cho mượn từ Atletico Madrid)

4

Ricardo Horta

1994

Braga

5

Bruma

1994

Braga

6

Rafael Leao

1999

AC Milan

7

Joao Mario Lopes

2000

Porto

8

Diogo Jota

1996

Liverpool

 

Danh sách ban huấn luyện hiện tại của đội tuyển Bồ Đào Nha tại Euro 2024

STT

Tên 

Vị trí

1

Roberto Martinez

HLV trưởng

2

Anthony Barry

Trợ lý HLV

3

Ricardo Carvalho

Trợ lý HLV

4

Ricardo

HLV thủ môn

5

Inaki Vergara

HLV thủ môn 

6

Andy De Smet

Chuyên viên phân tích đối thủ

7

Richard Evans

Chuyên viên Quản lý hiệu suất 

 

Tổng hợp lịch thi đấu của đội tuyển bóng đá Bồ Đào Nha tại Euro 2024

STT

Ngày

Trận

1

02h00 ngày 19/06

Bồ Đào Nha vs Cộng hòa Séc

2

23h00 ngày 22/06

Thổ Nhĩ Kỳ vs Bồ Đào Nha

3

02h00 ngày 27/06

Georgia vs Bồ Đào Nha

 

Phân tích chiến thuật của đội tuyển Bồ Đào Nha mang đến Euro 2024

Chiến thuật

Sau khi sử dụng sơ đồ 3-4-3 ở giai đoạn đầu dẫn dắt, HLV Roberto Martinez đã chuyển sang sơ đồ 4 hậu vệ cho ĐT Bồ Đào Nha. Đây nhiều khả năng sẽ là hệ thống được nhà cầm quân sinh năm 1973 áp dụng ở Euro 2024. 

Tuy nhiên, câu hỏi chính là liệu ông sẽ đá với 1 hay 2 tiền đạo. Khả năng cao, siêu sao Cristiano Ronaldo sẽ tiếp tục được trao suất đá cao nhất trên hàng công. Ở vòng loại, anh đã ghi 10 bàn để giúp đội tuyển giành quyền tham dự vòng chung kết.

Ronaldo là cái tên đáng chú ý nhất của “Selecao châu Âu”
Ronaldo là cái tên đáng chú ý nhất của “Selecao châu Âu”

Các cầu thủ chủ chốt của đội tuyển Bồ Đào Nha

STT

Tên 

Vị trí

1

Cristiano Ronaldo

Tiền đạo

2

Bernardo Silva

Tiền vệ

3

Bruno Fernandes

Tiền vệ

4

Ruben Dias

Trung vệ

5

Diogo Costo

Thủ môn

 

Danh hiệu nào cho đội tuyển Bồ Đào Nha tại mùa giải Euro 2024?

Với dàn cầu thủ cực kỳ chất lượng trải đều ở cả 3 tuyến, đội tuyển Bồ Đào Nha nằm trong số những ứng viên hàng đầu cho danh hiệu vô địch Euro 2024. Sau kỳ World Cup 2022 thất vọng khi bị loại ở tứ kết, “Selecao châu Âu” chắc chắn sẽ quyết tâm lấy lại thể diện bằng cách vô địch kỳ Euro diễn ra trên đất Đức. 

Câu hỏi thường gặp

Cầu thủ nào ghi bàn nhiều nhất đội tuyển Bồ Đào Nha?

Cristiano Ronaldo là cầu thủ ghi bàn nhiều nhất đội tuyển Bồ Đào Nha với 128 bàn thắng sau 206 lần ra sân. Anh cũng là người đang nắm giữ kỷ lục về số bàn thắng nhiều nhất cho một đội tuyển quốc gia. 

Màu áo của đội tuyển Bồ Đào Nha

Áo đấu của đội tuyển Bồ Đào Nha sử dụng tông màu đỏ chủ đạo. Đây cũng là màu sắc chính trên quốc kỳ của đất nước này. 

Áo đấu dự kiến của ĐT Bồ Đào Nha tại Euro 2024
Áo đấu dự kiến của ĐT Bồ Đào Nha tại Euro 2024

Biệt danh, linh vật của đội tuyển bóng đá Bồ Đào Nha

Như đã thông tin phía trên, đội tuyển Bồ Đào Nha có biệt danh là “Selecao châu Âu”. Theo tiếng Bồ Đào Nha, “Selecao” có thể hiểu là “Đội tuyển quốc gia”.

Trên thế giới, có một đội tuyển nổi tiếng cũng được biết đến với biệt danh “Selecao” là tuyển Brazil. Trong quá khứ, Bồ Đào Nha từng đô hộ Brazil. Tuy nhiên, bóng đá ở quốc gia châu Âu này lại chịu ảnh hưởng rất lớn từ vùng đất mà họ đô hộ ở Nam Mỹ. Do đó, đội tuyển Bồ Đào Nha được ví như “Brazil của châu Âu”.

Đội tuyển Bồ Đào Nha được xếp cùng bảng với đội bóng nào ở Euro 2024?

Những lá thăm đưa đội tuyển Bồ Đào Nha vào bảng F cùng với Thổ Nhĩ Kỳ, Georgia, và Cộng hòa Séc. Đây được đánh giá là bảng đấu không mấy khó khăn với “Selecao châu Âu”. Nếu thi đấu đúng sức, ngôi đầu sẽ thuộc về thầy trò HLV Roberto Martinez.

Như vậy là chúng ta đã cùng nhau đi qua một số thông tin về đội tuyển bóng đá Bồ Đào Nha. Với dàn cầu thủ cực chất lượng được dẫn dắt bởi đội trưởng Cristiano Ronaldo, “Selecao châu Âu” chắc chắn sẽ quyết tâm làm nên chuyện ở Euro 2024. Hãy cùng SABAVN đón chờ hành trình của ĐT Bồ Đào Nha tại giải đấu trên đất Đức nhé!

VIDEO TỔNG HỢP TẤT CẢ BÀN THẮNG ĐỘI TUYỂN BỒ ĐÀO NHA- VÒNG LOẠI EURO 2024

Xem thêm:

Euro

ĐT Bồ Đào Nha